საქართველო, 6 თებერვალი, საქინფორმი. ევროკომისია საქართველოს მიერ ევროკავშირში გაწევრიანებაზე განაცხადის შესახებ ანგარიშს აქვეყნებს. ევროკავშირის აღმასრულებელი ორგანოს ანგარიში რამდენიმე სფეროს ეხება, მათ შორის მართლმსაჯულებას, შიდა ბაზარს, კონკურენციის პოლიტიკას, მწვანე პოლიტიკას, სოფლის მეურნეობასა და საგარეო ურთიერთობებს.

მართლმსაჯულების თავის შეჯამებაში აღნიშნულია, რომ საქართველოს აქვს მომზადების გარკვეული დონე მართლმსაჯულების, თავისუფლებისა და უსაფრთხოების სფეროში საერთო უფლებებისა და ვალდებულებების განსახორციელებლად. ქვეყანას აქვს რამდენიმე სტრატეგია, განსაკუთრებით ტერორიზმთან და მიგრაციასთან დაკავშირებით. კანონმდებლობა ზოგიერთ სფეროში, განსაკუთრებით უცხოელებთან და თავშესაფრის საკითხებთან დაკავშირებით ძირითადად შეესაბამება ევროკავშირის კანონმდებლობას, თუმცა ინსტიტუციური თანამშრომლობა და კოორდინაცია სუსტია. შედეგად, განხორციელება ზოგჯერ არადამაკმაყოფილებელია.

ცალკე თავი ეხება საჯარო შესყიდვებს. ევროკომისიის ანგარიშში წერია, რომ საქართველოს აქვს მომზადების გარკვეული დონე სახელმწიფო შესყიდვების სფეროში, თუმცა მან კიდევ უფრო უნდა შეუსაბამოს თავისი საკანონმდებლო ბაზა ევროკავშირის კანონმდებლობას კონტრაქტორების ჩართვით კომუნალურ სექტორებში და შემდგომში შეუსაბამოს თავისი კანონმდებლობა კონცესიების დირექტივას თავდაცვის, უსაფრთხოების სექტორებში შესყიდვების დროს.

ევროკომისიის ანგარიშის თანახმად, სტატისტიკის მხრივ, საქართველოს აქვს მომზადების გარკვეული დონე. უმეტესწილად, არსებობს ეროვნული სამართლებრივი ინსტრუმენტები საჭირო სტატისტიკური მონაცემების მოსამზადებლად, სისტემის შემდგომი განვითარებისთვის, რათა სისტემა დაახლოვდეს ევროკავშირის სტანდარტებთან. სტატისტიკის ეროვნულ სამსახურს, საქსტატს ჰყავს თანამშრომელთა შედარებით მცირე რაოდენობა და ხელფასების დონე არ შეესაბამება საჯარო სამსახურის სხვა სფეროებში მოხელეთა ხელფასებს. შედარებით შეზღუდულია ფინანსური და IT რესურსებიც.

ანგარიშის ცალკე თავი ეძღვნება ფინანსების კონტროლს, სადაც წერია, რომ საჯარო შიდა ფინანსური კონტროლის კანონი ადეკვატური საფუძველია საჯარო შიდა ფინანსური კონტროლის საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად განვითარებისა და ევროკავშირის საჯარო შიდა ფინანსური კონტროლის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად. თუმცა, მენეჯერული ანგარიშვალდებულება, ფინანსური მენეჯმენტი, კონტროლი და შიდა აუდიტი არ არის ეფექტურად განხორციელებული არასაკმარისი შესაძლებლობების, საჯარო სამსახურში მათი სარგებლის დაბალი გაგების და სამინისტროებს, მათ დაქვემდებარებულ ორგანოებს შორის ანგარიშვალდებულების არაეფექტური მექანიზმების გამო. ფინანსური ინსპექციის როლი და გავლენა საჯარო სექტორში უნდა გადაიხედოს.

საქართველო ზომიერად არის მომზადებული დაფუძნების უფლებასა და მომსახურების გაწევის თავისუფლებასთან დაკავშირებით. მისი საკანონმდებლო ბაზა ითვალისწინებს უცხოელი ფიზიკური და იურიდიული პირების უფლებების მიმართ თანაბარ მოპყრობას საქართველოში უცხოური იურიდიული პირების კომპანიებისა და ფილიალების დაარსების შესახებ. ანგარიშის მიხედვით, საქართველო ზომიერად არის მომზადებული კაპიტალის თავისუფალი გადაადგილების არეალში. შემდგომი ძალისხმევაა საჭირო საქართველოს საკანონმდებლო ჩარჩოს ევროკავშირის გადახდის სამსახურის დირექტივა 2-თან და ევროკავშირის ფინანსური სერვისების დირექტივა 13-თან გათანაბრებისთვის ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების წინააღმდეგ ბრძოლის სფეროში.

კომპანიების სამართლის სფეროს შეფასებისას აღნიშნულია, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი ვაჭრობის სივრცემ მხარი დაუჭირა საწყის ნაბიჯებს ევროკავშირის კანონმდებლობასთან ეტაპობრივად გათანაბრებისთვის ბევრ სფეროში, საჭიროა შემდგომი ძალისხმევა, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საქმე ეხება უახლეს კანონმდებლობას. ასევე ქვეყანამ უნდა უზრუნველყოს ფინანსური და ადამიანური რესურსების შესაბამისი დონე ზედამხედველობის, გამოძიებისა და სანქციების ამოცანების შესასრულებლად.

ევროკომისიის შეფასებით, ინტელექტუალური საკუთრების უფლებების სფეროში საქართველოს აქვს მომზადების გარკვეული დონე. მიუხედავად იმისა, რომ კანონმდებლობა საავტორო და სამრეწველო საკუთრების უფლებებზე ნაწილობრივ შეესაბამება ევროკავშირის კანონმდებლობას ზოგიერთ სფეროში, ჯერ კიდევ ბევრი სამუშაოა შესასრულებელი. გარდა ამისა, არსებობს ინტელექტუალური საკუთრების უფლებების აღსრულების გაუმჯობესების შესაძლებლობა.

რაც შეეხება კონკურენციის პოლიტიკას, ევროკომისიის შეფასებით, საქართველო კონკურენციის პოლიტიკის სფეროში მომზადების ადრეულ ეტაპზეა. ქვეყანამ უნდა გააგრძელოს საკანონმდებლო ბაზის შემდგომი გასწორება ამ სფეროში, კერძოდ, დომინანტური პოზიციის ბოროტად გამოყენებისა და კარტელების შესახებ. საქართველოს სახელმწიფო დახმარების შესახებ კანონმდებლობაში არსებითი ცვლილებებია საჭირო, რათა ის ამ სფეროში ევროკავშირის კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში იყოს. საქართველომ უნდა უზრუნველყოს, რომ ყველა სახის სახელმწიფო დახმარება (გარდა de minimis დახმარებისა) ყველა სექტორში ეცნობოს კომპეტენტურ აღმასრულებელს და დახმარება არ გაიცეს, ვიდრე აღმასრულებელი არ დაამტკიცებს მას. აკრედიტაციის ეროვნულმა კომიტეტმა უნდა შექმნას აღსრულებული გადაწყვეტილებების მყარი გამოცდილება, განსაკუთრებით სახელმწიფო დახმარების სფეროში. საქართველომ მნიშვნელოვნად უნდა გააძლიეროს დაწესებულების ადმინისტრაციული შესაძლებლობები და გაზარდოს ინფორმირებულობა სახელმწიფო დახმარების წესების შესახებ დახმარების მიმღებებს შორის.

ევროკომისიის შეფასებით, საქართველოს აქვს მომზადების გარკვეული დონე მომხმარებელთა დაცვისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სფეროში. ყურადღება უნდა მიექცეს მომხმარებელთა დაცვის შესახებ ეროვნული კანონმდებლობის გათანაბრებას ევროკავშირის კანონმდებლობასთან და მისი სათანადო აღსრულების უზრუნველყოფას.

ცალკე შეფასება ეხება ციფრულ ტრანსფორმაციას და მედიას, სადაც აღნიშნულია, რომ საქართველოს აქვს გარკვეული დონის მომზადება ინფორმაციული საზოგადოებისა და მედიის სფეროში. მან გადადგა გარკვეული ნაბიჯი თავისი კანონმდებლობის ევროკავშირის კანონმდებლობასთან შესათანხმებლად. საქართველოს აქვს ციფრული პოლიტიკის რამდენიმე სტრატეგია, მაგრამ ძალისხმევა უნდა განხორციელდეს იმისთვის, რომ ისინი შეესაბამებოდეს ევროკავშირის „ევროპის ციფრული მომავლის ფორმირებას“ და „ციფრულ კომპასს“. ევროპული ელექტრონული კომუნიკაციების კოდექსის სპექტრის დებულებების განხორციელება აშკარა არ არის. არსებობს უნივერსალური მომსახურების რეჟიმის ნაკლებობა და, შესაბამისად, უნივერსალური სერვისების დანერგვა ევროპული ელექტრონული კომუნიკაციების კოდექსით ჯერჯერობით შეუძლებელია. არ არსებობს კონკრეტული სამართლებრივი აქტები ან წესები ღია ინტერნეტზე წვდომის შესახებ. პროგრესი, როგორც ჩანს, მიღწეულია აუდიოვიზუალური მედიასერვისების დირექტივასთან შესაბამისობაში.

ევროკომისიის შეფასებით, საქართველოს აქვს გარკვეული დონის მომზადება საგადასახადო სფეროში. გადაიდგა ნაბიჯები დღგ-ისა და აქციზის შესახებ კანონმდებლობის ევროკავშირის კანონმდებლობასთან გათანაბრებისთვის. პირდაპირი დაბეგვრის შესახებ კანონმდებლობა უნდა შეესაბამებოდეს ევროკავშირის კანონმდებლობას და საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკას. ევროკომისიის შეფასებით, საქართველო ეკონომიკურ და მონეტარული პოლიტიკაში ზომიერად არის მომზადებული. რაც შეეხება მონეტარულ პოლიტიკას, საქართველოს ეროვნული ბანკი ეფექტური ინსტიტუტია. მისი დამოუკიდებლობა გარანტირებულია კონსტიტუციით, კანონმდებლობით და დადასტურებულია პრაქტიკაში, თუმცა ბანკის დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებული ზოგიერთი სამართლებრივი დებულება საჭიროებს შემდგომ დაზუსტებას და ევროკავშირის კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში მოყვანას. ეკონომიკური პოლიტიკის მხრივ, საჭიროა ძალისხმევა ზოგიერთ სფეროში, როგორებიცაა ანალიტიკური მუშაობის ხარისხისა და პარლამენტის საბიუჯეტო ოფისის ინსტიტუციური სტრუქტურის გაუმჯობესება, რომ იყოს დამოუკიდებელ ფისკალურ ინსტიტუტებზე ევროკავშირის მოთხოვნებთან შესაბამისობა.

სოციალური პოლიტიკისა და დასაქმების სფეროს შეფასებისას, ანგარიშში აღნიშნულია, რომ შრომის კანონმდებლობის მიმართულებით, საქართველომ მიიღო კანონმდებლობა რვავე დირექტივის შესახებ, სადაც მას აქვს ვალდებულება, ჰარმონიზაცია მოახდინოს ევროკავშირის კანონმდებლობასთან. საქართველო ადასტურებს, რომ კარგად ესმის ევროკავშირის კანონმდებლობა შრომის სამართლის უმეტეს სფეროში.

რაც შეეხება ქალისა და მამაკაცის თანასწორობას დასაქმებასა და სოციალურ პოლიტიკაში, ძირითადი ინსტიტუტი და დებულებები არსებობს მოქმედ კანონმდებლობაში. გენდერული თანასწორობის ზოგადი წესები არსებობს კანონმდებლობაში.

ევროკომისიის შეფასებით, საქართველო ზომიერად არის მომზადებული საწარმოთა და სამრეწველო პოლიტიკის სფეროში. განსაკუთრებული ყურადღებაა საჭირო პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების დივერსიფიკაციისთვის ვაჭრობის მრეწველობაში და შიდა ინდუსტრიულ ქსელებთან კავშირში. უზრუნველყოფილი უნდა იყოს ევროკავშირის კანონმდებლობასთან გათანაბრება დაგვიანებული გადახდის საჭიროების შესახებ.

ევროკომისიის შეფასებით, საქართველომ ძალიან მოკლე დროში მიაღწია კარგ პროგრესს კვლევისა და ინოვაციების სისტემის ევროპულ, საერთაშორისო პრაქტიკასთან შესაბამისობაში მოყვანაში. საქართველო ზომიერად არის მომზადებული მეცნიერებისა და კვლევის სფეროში. მას შემდეგ, რაც ამოქმედდა „ევროპული კვლევის არეალის“ ახალი მმართველობა, სასწრაფოდ არის საჭირო „ევროპული კვლევის არეალის“ ეროვნული საგზაო რუკის მომზადება და მიღება, რომელიც მოიცავს სტრატეგიულ და კარგად განსაზღვრულ მიდგომას ღია მეცნიერების მიმართ, მაგრამ ასევე მკვლევართა მობილურობაზე. რაც შეეხება ინოვაციას, თუ საქართველო ეფექტურად გააერთიანებს აკადემიის, კვლევისა და ბიზნესის ძალისხმევას მდგრადი საინოვაციო ეკოსისტემის შესაქმნელად, ეს ხელს შეუწყობს ეროვნული და რეგიონული ინოვაციების სრულყოფილებისა და კონკურენტუნარიანობის გაუმჯობესებას.

ევროკომისიის შეფასებით, საქართველო ზომიერად არის მომზადებული განათლებისა და კულტურის სფეროში. საქართველოში განათლების სისტემა ძირითადად შეესაბამება ევროკავშირის მიზნებს. საქართველო ასევე ფართოდ შეესაბამება ევროკავშირის მიზნებს ახალგაზრდულ პოლიტიკასთან დაკავშირებით. საქართველოს კულტურული პოლიტიკა ფართოდ ასახავს კულტურის ახალი ევროპული დღის წესრიგის ზოგად პრიორიტეტებს. საქართველოს აქვს კარგი დონის თანამშრომლობა თავის ევროპელ პარტნიორებთან სპორტის სფეროში. ქვეყანა ძირითადად შეესაბამება ევროკავშირის პოლიტიკას ტრენინგებისა და კვალიფიკაციის საკითხებში.

ევროკომისიის შეფასების მიხედვით, საქართველო ზომიერად არის მომზადებული საბაჟო კავშირის სფეროში. საბაჟო კანონმდებლობა სრულად არ შეესაბამება ევროკავშირის კანონმდებლობას. საქართველომ უნდა გაათანაბროს 2019 წლის საბაჟოს კანონი ევროკავშირის საბაჟო კოდექსთან. საჭიროა ადმინისტრაციული და ოპერატიული შესაძლებლობების გაუმჯობესება და საბაჟო სამსახურის რესურსების გაზრდა.

განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს IT სექტორში ადმინისტრაციული შესაძლებლობების გაძლიერებას. ევროკომისიის შეფასებით, საქართველოს აქვს გარკვეული დონის მომზადება სატრანსპორტო პოლიტიკის სფეროში. ქვეყანას სჭირდება სატრანსპორტო კანონმდებლობის შემდგომი შეთანხმება, დანერგვა ყველა სექტორში და ხელისუფლების ყველა დონეზე. საგზაო უსაფრთხოების კუთხით, საქართველომ უნდა გააძლიეროს თავისი ადმინისტრაციული შესაძლებლობები, ინფრასტრუქტურის მოვლა და დაიწყოს ცნობიერების ამაღლების კამპანიები ავარიებისა და დაღუპულთა რაოდენობის შესამცირებლად.

ენერგეტიკული სფეროს შეფასებისას, ევროკომისია წერს, რომ საქართველოს ენერგეტიკის სფეროში გარკვეული დონის მომზადება აქვს. ქვეყანამ უნდა გააძლიეროს უწყებათაშორისი თანამშრომლობა და კოორდინაცია მისი ფრაგმენტული, არათანმიმდევრული საკანონმდებლო ჩარჩოს გაუმჯობესების მიზნით. მთლიანობაში, საქართველომ უნდა გააძლიეროს თავისი ძალისხმევა ფუნქციური შიდა ბაზრების ჩამოყალიბებისა და რეგიონულ ბაზარზე ინტეგრაციისკენ. საქართველოსთვის მნიშვნელოვან პრიორიტეტად რჩება მისი ენერგეტიკული საწარმოების გაყოფა, ისევე, როგორც ნავთობის მარაგების შექმნა.

ევროკომისიის შეფასებით, საქართველოს აქვს გარკვეული დონის მომზადება ტრანსევროპული ქსელების სფეროში. საკანონმდებლო ბაზა უნდა შეესაბამებოდეს ტრანსევროპული ქსელების ტრანსპორტისა და ტრანსევროპული ქსელების ენერგეტიკის რეგულაციებს სატრანსპორტო, ენერგეტიკული პროექტების განსახორციელებლად. სატრანსპორტო და ენერგეტიკული ინფრასტრუქტურა არასაკმარისად არის განვითარებული. დაკავშირებადობის რეფორმის ღონისძიებების განხორციელება საქართველოში ნელია.

ევროკომისიის შეფასებით, საქართველო სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარების სფეროში მომზადების ადრეულ ეტაპზეა. ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმება არ ითვალისწინებდა რაიმე დაახლოებას. საქართველოს მოუწევს, სრულად გაუთანაბრდეს ევროკავშირის კანონმდებლობას სოფლის მეურნეობისა, სოფლის განვითარების სფეროში და ჩამოაყალიბოს სტრუქტურები, სისტემები და ადმინისტრაციული შესაძლებლობები, რათა შეძლოს მისი ეფექტურად განხორციელება და აღსრულება.

ევროკომისიის შეფასებით, საქართველოს აქვს გარკვეული დონის მომზადება სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარული და ფიტოსანიტარული პოლიტიკის სფეროში. არსებობს საკანონმდებლო დაახლოებასა და ეფექტურ განხორციელებას შორის სხვაობის გაღრმავების რისკი. საჭიროა სურსათის უვნებლობის განხორციელების ყოვლისმომცველი სტრატეგია, პოლიტიკის გადახედვა და ინსტიტუციური რეფორმები. მნიშვნელოვანი შეფერხებებია ახალი კანონმდებლობის არაეფექტიანი დანერგვა, ზოგიერთი მათგანის შესუსტება და კონტროლის შემცირება.

ევროკომისიის შეფასებით, საქართველო რეგიონული პოლიტიკის სფეროში მომზადების ადრეულ ეტაპზეა. რეგიონული პოლიტიკის საკანონმდებლო ბაზის ევროკავშირის კანონმდებლობასთან შემდგომი თანხვედრისთვის საჭიროა ამ პოლიტიკის ეფექტურად განხორციელება. ქვეყანას სჭირდება ადმინისტრაციული შესაძლებლობების გაძლიერება ევროკავშირის ფონდების პროგრამირების, განხორციელების, მონიტორინგისა და შეფასების კუთხით ევროპის სამეზობლო ინსტიტუტის ტრანსსასაზღვრო თანამშრომლობისა და ინტერრეგიონული თანამშრომლობის პროგრამების გამოცდილებაზე დაყრდნობით. რეგიონული განვითარება და ერთიანობა რჩება მნიშვნელოვან გამოწვევად. საჭიროა ეფექტური კოორდინაცია ხელისუფლების დონეებს შორის შესაბამისი სექტორის სტრატეგიული, დაგეგმვის დოკუმენტების მომზადებისა და განხორციელების მიზნით. საჭირო იქნება მეტი შესაძლებლობები ევროკავშირის ფონდების პროგრამირების კონტექსტში დაგეგმილი ინტერვენციების პრიორიტეტიზაციისთვის.

ევროკომისიის შეფასებით, საქართველო ზომიერად არის მომზადებული საგარეო ურთიერთობების სფეროში. მას აქვს კარგი ადმინისტრაციული შესაძლებლობები საგარეო კომერციულ ურთიერთობებში ვალდებულებების მართვისთვის და, როგორც მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრი, უკვე მიჰყვება ძირითადი მრავალმხრივი სავაჭრო შეთანხმებების დიდ ნაწილს, რომელსაც ევროკავშირი ასევე მისდევს. კიდევ მეტია გასაკეთებელი პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების, ორმაგი დანიშნულების ექსპორტის კონტროლსა და საექსპორტო კრედიტებზე. საგარეო, უსაფრთხოებისა და თავდაცვის პოლიტიკის შეფასებისას, ევროკომისიის შეფასებაში აღნიშნულია, რომ საქართველო ამ მიმართულებით ზომიერად არის მომზადებული. საჭიროა დამატებითი ძალისხმევა საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის სფეროში კონვერგენციის გასაზრდელად, კერძოდ, ევროკავშირის განცხადებებთან და გადაწყვეტილებებთან შესაბამისობაში მოყვანის მიზნით, ასევე შემაკავებელი ზომების გამოყენებისას, როცა და სადაც ეს საჭიროა.