რედაქტორისგან
არნო ხიდირბეგიშვილი: „ერთი სარტყელი - ერთი გზა“, „კავკასიური პლატფორმა“ და საქართველოს გადასვლა სამოდულე აზროვნებაზე

   უკრაინაში განხორციელებული სამხედრო მოქმედებებმა კატალიზატორის როლი შეასრულა აშშ-ევროკავშირი-რფ-ჩინეთის კონფიგურაციაში ბოლო წლებში მომწიფებული გარდაუვალი ცვლილებებისთვის, რაც მკვეთრად შეცვლის პლანეტის კონტინენტურ პოლიტიკურ კლიმატს. პროცესის მსვლელობისას მსოფლიოს მთავარ მოთამაშეებს შორის ძალთა ბალანსის კარდინალური ცვლილების კონსტატაცია ნაადრევია, თუმცა უკვე შესაძლებელია სხვადასხვა პერსპექტიული მოდულების მნიშვნელობის ზრდის პროგნოზირება. მაგალითად, რუსეთისთვის შექმნილი ვითარება იქცა აზიისა და აფრიკის ქვეყნებთან პარტნიორობის გააქტიურების ტრიგერად, ხოლო სამხრეთ კავკასიაში ეს არის კავკასიური პლატფორმა“ (3 + 3): რომელიც დღეს ტესტირების სტადიაშია და რომელსაც, დიდი ალბათობით, შეუერთდება საქართველო. რეფორმების შესახებ ევროკომისიის 12 რეკომენდაციის (აუცილებელი პირობა მიმდინარე წლის ბოლომდე საქართველოსთვის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მინიჭებისთვის) შესრულებაზე პარლამენტში მუშაობის საბოტაჟით, "პროდასავლური" რადიკალუროპოზიცია უნებურად უბიძგებს საქართველოს ალტერნატიული კავშირის - „კავკასიური პლატფორმიკენ“, რომლის ერთ-ერთი მონაწილერუსეთის ფედერაციაა. თუ მიმდინარე წლის დეკემბერში საქართველო არ მიიღებს კანდიდატის სტატუსს უკრაინისა და მოლდოვას კვალდაკვალ, საქართველოს ხელისუფლებას აღარ დარჩება მნიშვნელოვანი არგუმენტი დანარჩენი ხუთი აქტორის მოწვევაზე უარის სათქმელად - ის შეუერთდება ერთობლივ სამუშაოს ერთიან პლატფორმაზე რუსეთთან, აზერბაიჯანთან, სომხეთთან, თურქეთსა და ირანთან.

   ახალმა რეალიებმამ შესაძლოა დიდი შესაძლებლობები გაუხსნას ქვეყნებს, რომელთა პოლიტიკური ხელმძღვანელობა გამოავლენს მოქნილი თემატური სამოდულაზროვნების უნარებს. მოძველებული, კრეატიულობისგან დაცლილი, წინააღმდეგობრივი ვექტორული აზროვნება (ურთიერთგამომრიცხავი ვექტორებით, მაგალითად, „საქართველო-დასავლეთი“ ან „საქართველო-ჩრდილოეთი“), რომელსაც ყოველდღიურად ვაწყდებით, უპერსპექტივოა და უდავოდ დაიძლევა. სწორედ ასეთ ვექტორულ აზროვნებაშია მრავალი პრობლემის მიზეზი არა მარტო საქართველოში, არამედ უკრაინაშიც, ასევე ევრაზიული სივრცის ზოგიერთ ქვეყანაში. დღეს, როდესაც ევროპა წინდაუხედავად კონკურენციას უწევს აშშ-ს, რუსეთის მთავარი მოწინააღმდეგის პოზიციებზე, რის გამოც რფ-ის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ხელმძღვანელი ს. ლავროვი ცოტა ხნის წინ დაიმუქრა ევროკავშირთან ურთიერთობის გაწყვეტით, საგარეო პოლიტიკური პრიორიტეტების მობილური კორექტირება და არა ურთიერთგამომრიცხავი ვექტორების ერთმანეთით შეცვლა ისეთი პრობლემური ქვეყნებისთვის, როგორიც საქართველოა, არა მხოლოდ მისაღებია, არამედ აუცილებელიც.

     მინდა მოვიყვანო ვექტორული აზროვნების მაგალითი, რომელიც არის საზიანო პოლიტეკონომიკის, ანუ ეკონომიკის პოლიტიკასთან ზედმეტად ხისტი მიბმის პროდუქტი. ბოლო ხანს საქართველოს მოწოდებებთან ერთად - უკრაინისა და დასავლელი პარტნიორების მხარეზე უკრაინის პროცესს უფრო აქტიურად შეუერთდეს, დასავლეთის მხრიდან გაისმის უკმაყოფილება კარასინი-აბაშიძისა და ჟენევის მოლაპარაკებების ფორმატებით - ვითომდა მათი არაეფექტიანობის, სინამდვილეში კი - მათში რუსეთის მონაწილეობის გამო. შემიძლია უარვყო ეს მოსაზრება მრავალი მტკიცე არგუმენტით და მოვახდინო სიტუაციის მოდელირება ზემოაღნიშნული ფორმატების არარსებობის პირობებში, მაგრამ მხოლოდ აღვნიშნავ, რომ ჟენევისა და პრაღის მოლაპარაკებები არის უნიკალური და აუცილებელი ჩარჩო ფორმატი მკაცრად განსაზღვრული მიზნებითა და ამოცანებით, აც სულაც არ გამორიცხავს სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობებში სხვა თემატური მოდულების ფუნქციონირებას. ამ ფორმატების „უტილიზაციაზე“ საუბარი მხოლოდ რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობების ახალ დონეზე გადასვლით იქნება შესაძლებელი, რაც გულისხმობს დიპლომატიური ურთიერთობების აღდგენას და უმაღლეს დონეზე მოლაპარაკებებს.

   ვექტორული აზროვნების შედეგად ვხედავთ პარადოქსულ სურათს - მაგალითად, როდესაც ნატოს ქვეყანა - თურქეთი - ახორციელებს ეკონომიკურ პარტნიორობას რუსეთის ფედერაციასთან ტრანზიტით საქართველოს ტერიტორიაზე - ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის გამოყენებით, ხოლო უახლოეს მომავალში ფუნქციონირებას დაიწყებს კიდევ უფრო მოსახერხებელი პარალელური სარკინიგზო მარშრუტი რუსეთი-თურქეთი და ისევ საქართველოს გავლით, მაგრამ საქართველოს გარეშე, რომელსაც ბაქო-თბილისი-ყარსისაგან განსხვავებით, ახალი, 1520 მმ ლიანდაგით იქნება ახალქალაქი-ყარსის მონაკვეთზე 76 კმ სიგრძითა და ტერმინალური-ლოჯისტიკური ცენტრით ყარსში. ლოგიკურად, შორს არ არის რუსეთიდან სომხეთში სარკინიგზო გადაზიდვების აღდგენის დღე "სოჭი-სოხუმი-თბილისი-ერევანი", ასევე საავტომობილო მარშრუტი "ვლადიკავკაზი-ცხინვალი-თბილისი-ერევანი" და, ორივე შემთხვევაში, ბოლო დანიშნულების ადგილი, ერევნის ნაცვლად, შესაძლოა ყარსი იყოს. ამრიგად, რუსეთის რკინიგზა „ბაქო-თბილისი-ყარსის“ რკინიგზას უკვე არა ბაქოში, არამედ პირდაპირ თბილისში დაუკავშირდება, რაც მნიშვნელოვნად შეამოკლებს გზას. მაგრამ ქართველებს მდენი წელი უნერგავდნენ, რომ საქართველო „დერეფანია“, რომ ჩვენ შემოვიფარგლეთ მხოლოდ სატრანზიტო მისიით და ისიც არასრული მოცულობით! დიდი იმედი მაქვს, რომ ოფიციალური თბილისი უახლოეს მომავალში გამოიჩენს საკმარის შორსმჭვრეტელობასდა პოლიტიკურ მოქნილობას და დროულად შეუერთდება ზემოაღნიშნულ პროექტებს, არა მხოლოდ როგორც სატრანზიტო ქვეყანა. ამას საქართველოს ეროვნული ინტერესები კარნახობს, მით უმეტეს, რომ თურქეთი, აზერბაიჯანი, სომხეთი, რუსეთი და ირანი ალტერნატიულ ვარიანტებს ავითარებენ, მაგალითად, ნახიჩევანის გავლით ტრანზიტით.

   საქართველოს ჯერია გადავიდეს სამოდულაზროვნებაზე და გამოვიდეს თვითიზოლაციიდან, რომელშიც, ცნობილი მიზეზების გამო, უკვე 30 წელი იმყოფება. ქვეყნის პოლიტიკური დამოუკიდებლობის დონე პირდაპირპროპორციულია მისი ეკონომიკური დამოუკიდებლობის დონისა, რაც კი არ გამორიცხავს, არამედ ​​პირიქით, გულისხმობს ქვეყნის ინტეგრაციას სხვადასხვა პერსპექტიულ პროექტებში ფიგურანტების შესაძლო ყველაზე დიდი რაოდენობით. საქართველოსთვის ასეთი პროექტები, გარდა ზემოაღნიშნული „კავკასიური პლატფორმისა“, არის, რა თქმა უნდა, „ერთი სარტყელი - ერთი გზა“. ეჭვგარეშეა, რომ ჩინურ მეგაპროექტში მონაწილეობა საქართველოსთვის რეგიონში მდიდარ ქვეყნად ქცევის ერთ-ერთი ყველაზე კარგი შესაძლებლობაა.

   ვიმეორებ - არის სხვა გზა, ძველი, ჩიხური, რაზეც ზემოთ დავწერე - როცა საქართველოში, კონსერვატიული ვექტორული აზროვნების შედეგად, პირველ პლანზე სხვა ქვეყნების ინტერესები გადმოდის. მე უკვე მოვიყვანე საქართველოს გავლით რუსეთ-თურქული სარკინიგზო ტრანზიტის მაგალითი, რომელიც გამოიყენება საქართველოს ეკონომიკის სასარგებლოდ, და ახლა სხვა მაგალითს მოვიყვან. თურქეთმა საქართველოს ქვემო ქართლის რეგიონში, სადაც კომპაქტურად ცხოვრობენ აზერბაიჯანელები, 2008 წლის აგვისტოში რუსული ავიაციის მიერ დაბომბილი მარნეულის სამხედრო აეროდრომი აღადგინა. 2020 წლის ოქტომბერში საქართველოსთვის სამხედრო ხარჯებისთვის გამოყოფილი საკუთარი 14 მილიონი დოლარით აღადგინა. სამხედრო საჭიროებებისთვის გამოყოფილი თანხები, მარნეულის აეროპორტის მოდერნიზაციის გარდა, თურქული კომპანიებისგან სამშენებლო და სხვა მასალებისა და მომსახურების შესყიდვას მოხმარდა. ანუ თურქეთმა თავისი საქონლისა და მომსახურების გაყიდვით გამოყოფილი თანხა პრაქტიკულად უკან დაიბრუნა და თანაც - უხვად. აი, ეკონომიკურთან ერთად პოლიტიკური დივიდენდების მიღების კონკრეტული მაგალითი! და ყოველთვის ასე იქნება - თურქეთი დაიკავებს საქართველოში ნებისმიერ თავისუფალ სეგმენტს, სანამ საქართველო თავს არიდებს რუსეთის მონაწილეობით პროექტებში მონაწილეობას. ამავდროულად, რა პარადოქსულადაც არ უნდა ჟღერდეს, შეუფერხებლად ფუნქციონირებს ქართული პროდუქციის შთამბეჭდავი ჩამონათვალის ექსპორტი რუსეთში, რომელიც აღდგა 2013 წელს მაშინდელი პრემიერ-მინისტრის ივანიშვილის ინიციატივით, რომლის მოცულობაც ჩამოუვარდება თურქეთიდან პროდუქციის იმპორტს. ასეთ ვითარებას არ შეიძლება ეწოდოს სხვა რამ, თუ არა ანომალური. მაგრამ „მატარებელი დაიძრა“, ამიტომ ნაკლოვანი პოლიტეკონომიკის ხანა, რომლისგანაც საქართველო მხოლოდ ზარალს განიცდის, განუხრელად წარსულს ბარდება!

   პოლიტიკაში, მოგეხსენებათ, მუდმივია მხოლოდ ინტერესები და არა მეგობრები და მტრები: არა ვექტორული აზროვნება („საქართველო-დასავლეთი“ ან „საქართველო-რუსეთი“), არამედ ეროვნული ინტერესებიდან გამომდინარე სხვადასხვა კონფიგურაციის მოდულების შექმნის შესაძლებლობა 21-საუკუნის ახალი პოლიტტექნოლოგია. სწორედ სამოდულე პრინციპით შეიქმნა კოსმოსური სადგურები, რომლებიც ამავდროულად მათი უსაფრთხოების გარანტია.

არნო ხიდირბეგიშვილი,
საქინფორმის მთავარი რედაქტორი

2022 წლის 14 აგვისტო
საქართველო, თბილისი